Even over zeven ’s avonds rinkelde de telefoon. Een vriendelijke man aan de andere kant van de lijn vroeg in het Engels of ze een tv-reportage konden maken in onze bakkerij voor een Duitste tv-zender.

Cameraschuw

De eerste gedachte van een cameraschuwe bakker? “No way, José.” Maar we beloofden de man om er even over na te denken. De timing was niet perfect, want de opnames zouden nog in de december moeten gebeuren. Laat dat nu net een heel drukke maand zijn voor (speculaas)bakkers.

Maar dat was niet de echte reden. Het was gewoon een excuus om niet op video te moeten komen. Als je al een hekel hebt aan gewone foto’s, laat staan dat je dan ineens een hele filmcrew om je heen wil. Het idee alleen al zorgt voor een klein paniekje.

Dus hebben we het voorstel beleefd afgewezen. Zakelijk gezien misschien een domme beslissing, want het had een uitstekende kans geweest om ons familieverhaal naar buiten te brengen. Maar een zenuwachtige bakker die met tegenzin voor de camera staat? Dat schept ook niet de juiste sfeer. Laat ons maar doen waar we goed in zijn… speculaas bakken zonder camera’s in de buurt.

De dagen daarop mailden we nog even heen en weer, want de man was ook heel erg geïnteresseerd in houtsnijders die speculaasvormen maken.

Rikske

Met veel plezier vertelden we over Rikske, een oudere man die lid was van de houtsnijclub. Een stuk hout en wat beitels. Meer had hij niet nodig om een echt kunstwerk te maken.

In zijn woonkamer vond je houten beelden van de zeven dwergen. Een 40 à 50cm groot en allemaal even mooi afgewerkt. Een simpele speculaasvorm? Dat was peanuts voor de man.

Telkens weer stonden we versteld van de knappe afwerking en precisie. Gaf hem een bestaande speculaasvorm en Rikske maakte zonder problemen een identieke kopie met exact hetzelfde gewicht.

Een hart voor hout

Eén van de laatste speculaasvormen die Rikske voor ons maakte was het hart. Dit lieten we maken omdat een bank op zoek was naar een speculaas in hart-vorm. Dat leek ons wel leuk, dus maakten we een deal. Wij zouden zorgen voor een hart-vorm, maar over de grootte en het ontwerp beslisten we zelf. Zo kon de vorm later in ons assortiment worden opgenomen.

De bank ging akkoord en enkele dagen later vertelden ze ons dat ze een cameraploeg zouden langssturen om het maken van zowel de vorm als speculaas in beeld te brengen. Net als wij, zag ook Rikske het niet zitten om zo’n ploeg over de vloer te krijgen.

Gewapend met een digitale camera, want van smartphones was toen nog geen sprake, gingen we bij Rikske langs. Zijn werkruimte was een klein kamertje tussen de keuken en de koer, met een eenvoudige werkbank en een uitgebreid assortiment beitels en ander houtbewerkingsgereedschap. Het was er net groot genoeg voor twee personen, laat staan dat je er een hele filmcrew zou binnen krijgen.

Zeldzaam

We waren altijd al onder de indruk geweest van zijn speculaasvormen. Maar nu we de man aan het werk zagen, werd het respect alleen maar groter. De precisie, het vakmanschap en dat allemaal met de hand. Wat een talent had die man!

Toen Rikske enkele jaren later gezondheidsproblemen kreeg, gingen we op zoek naar iemand die ons kon helpen met nieuwe vormen. Via via kwamen we terecht bij een houtsnijclub. We brachten hen een bezoekje, lieten een blok hout en een schets achter en enkele weken later kregen we een telefoontje dat we de vorm konden oppikken.

Op dat moment beseften we pas hoe zeldzaam het talent van Rikske was. De vorm bevatte inderdaad het logo, maar daar was ook alles mee gezegd. Het was helemaal niet de afwerking die we gewoon waren en we moesten zelf nog met schuurpapier aan de slag om ervoor te zorgen dat er geen houtsplinters in het deeg zouden komen.

Dan maar machinaal

Sindsdien zijn we overgeschakeld naar speculaasvormen uit POM. Ze hebben minder karakter dan hun houten voorgangers, maar hebben ook wel voordelen. Het deeg blijft minder kleven in de vorm, zijn makkelijk af te wassen én heel wat steviger dan hout.

Voorlopig houden we het dus nog even op de vormen uit kunststof, tenzij we opnieuw iemand als Rikske tegen het lijf zouden lopen. Want eerlijk? Zijn details zijn zoveel mooier dan die van eender welke machine…